Ağız - Diş Bakımı ve Beslenme Önerileri

Beslenme, ağız ve diş sağlığını doğrudan etkilemektedir. Bu sebeple beslenme düzenini gözden geçirmek; diş ve diş eti hastalıklarının önüne geçilmesine yardımcı olacaktır. Şekerli ve asitli gıdalar ile dişlere yapışma özelliği olan besinler ve aşırı sigara tüketimi, diş ve diş eti sağlığını olumsuz etkiler. Bu gıdalar tüketildikten sonra ağız bakımı yapmak, diş çürümelerinin ve diş eti hastalıklarının önüne geçecektir.

Özellikle süt dişlerinin düşüp yetişkin diş yapısının oluşmaya başladığı 5-12 yaş arasındaki çocukların kötü beslenme alışkanlıkları genç yaşta diş kayıplarına neden olmaktadır. Çocukların abur cubur olarak adlandırdığımız; bisküvi, çikolata ve kola gibi gıdaları tüketmeleri, dişlerinin hızlı çürümesine neden olmaktadır. Beslenme alışkanlığı sebebiyle diş kayıpları yaşamanın sosyolojik bir yanı da vardır. Özellikle şehir kültüründe yer edinmiş fastfood beslenme türü bu tarz diş kayıplarına neden olmaktadır. Bunların yanında aşırı kahve, çay, şarap ve sigara tüketimi de dişlerin çürümesine ve kaybında neden olmaktadır. Kalsiyum içeren süt ve süt ürünleri tüketiminin de hazır gıda endüstrisi ile azalması; diş etleri hastalıklarının çoğalmasına sebep olmaktadır.

Ağız ve Diş Sağlığını Nasıl Koruyabiliriz?

Diş sağlığını korumak için bazı beslenme alışkanlıklarından uzak durmalı, bazı besinleri tükettikten sonra ağız ve diş temizliğine özen gösterilmelidir.

• Şekerli, yapışkan, marshmallow, kola gibi gıdaların tüketimi azaltılmalıdır.
• Dişlerin fırçalanamadığı durumlarda, elma, havuç gibi diş etlerine masaj yapacak besinler tüketilmeli, ağız bol su ile çalkalanmalıdır.
• Şekerli besinler tüketildikten sonra peynir gibi çürük önleyici besinler tüketilmelidir.
• Dişler düzenli olarak fırçalanmalıdır.
• Ağız, dişler fırçalandıktan sonra ağız çalkalama suları ile çalkalanmalıdır.

Ağız ve Diş Sağlığını Korumaya Yardımcı Besinler

• Diş ve diş etlerinin daha sağlıklı olmasını sağlayan gıdaların başında yüksek protein içeren besinler gelir. Protein; vücudun temel yapı taşı olarak kabul edilmektedir. Dişlerin sağlıklı gelişimi ve sağlıklı dişlerin muhafaza edilmesi için günlük protein ihtiyacının karşılanması son derece önemlidir.
• Peynir, diş dostu besinlerin başında gelmektedir. Protein zengini olmasının yanı sıra, özellikle şekerli gıdaların tüketiminden sonra dişlerin korunmasına yardımcı olmaktadır.
• Yer fıstığı da ikinci bir diş dostu besindir. İçeriğinde bulunan fosfat sayesinde dişlerin korunmasına yardımcı olur.
• Diş sağlığını korumak için beyaz undan üretilmiş ekmek yerine kepekli ekmek tüketmeli, hamur işi gıdalardan uzak durulmalıdır.
• Ağız ve diş sağlığının iyi olması, beslenme düzeninin yeterli ve iyi olduğunu göstermektedir. Amerikan Diyetisyenler Derneği ve Diş Hekimleri beslenme önerilerinin ağız ve diş sağlığının korunmasına yardım edeceğini belirtmektedirler.

Yapılan çalışmalar, diş ve ağız sağlığını etkileyen en önemli faktörlerin başında beslenme alışkanlıklarının geldiği göstermektedir.

Ağız ve Diş Sağlığını Korumak İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

• Kabukları sert olan meyveler ya da besinler ısırılarak tüketilmemelidir. Isırmak, özellikle hassas ve zayıf dişler için problem yaratabilir. Fındık, ceviz gibi kabuklu gıdaların kabukları kesinlikle diş ile kırılmamalı, soda, kola gibi metal kapaklı şişelerin kapakları diş ile açılmamalıdır.
• Abur cubur diye tabir ettiğimiz, cips gibi yüksek yağ içeren ve şeker içeren besinlerden uzak durulmalıdır. Tüketilmeleri durumunda ise en kısa zamanda dişler fırçalanmalı, ağız, çalkalama suyu ile çalkalanmalıdır.
• Besin değeri düşük olan gıdaların ağırlıklı olarak tüketilmesi, diş kaybını arttıran bir unsurdur. Bundan dolayı kalsiyum ve fosfordan zengin besinlerin ağırlıklı olarak tüketilmesi gerekmektedir.

Peynir ve Yer Fıstığının Ağız ve Diş Sağlığı Açısından Önemi

Peynir, yüksek enerji değeri sebebiyle fazla efor sarf eden futbolcu gibi meslek gruplarına özel olarak tavsiye edilen bir besindir. Bununla beraber protein, kalsiyum ve B2 vitaminleri içermektedir. Sindirimi daha kolaydır, bu sayede tüketilme oranı arttırılabilir. Yağ oranı ise tercihe göre belirlenebilir. Bununla beraber yer fıstığında yoğun bulunan fosfor da vücudumuz için büyük önem taşımaktadır. Fosforun içerisinde ihtiyaç duyabileceğimiz mineraller bulunmaktadır. İnsan vücudundaki fosforun ortalama olarak %80’i kemik ve dişlerde bulunmaktadır. Fosfor, kemik ve dişlerin oluşumunda kalsiyumla beraber görev almaktadır. Bu sebeple de peynir ve yer fıstığı gibi kalsiyum, protein ve fosfor zengini besinlerin sık tüketilmesi ağız ve diş sağlığı için oldukça önemlidir.

Peynir, ağız içindeki PH değerini dengeleyerek dişler için koruyucu görevi üstlenmektedir. Çürüme başlayan dişlerin çürüme hızını yavaşlatan peynir, yeni çürük oluşumunun da önüne geçmektedir. Ağız sağlığı için son derece önemli olan tükürük salgısını attırmaya da faydası vardır. Tükürük, besinlerin sindirimine yardımcı olurken, diş aralarında birikmesine de engel olur.

Peynir dışında ağız ve diş sağlığını korumaya yardımcı olan, ağız ortamının nötralize olmasını sağlayan ve tükürük akışını arttıran diş dostu besinleri şöyle sıralayabiliriz:

• Yeşil çay
• Yoğurt
• Kivi
• Maydanoz
• Elma
• Çilek
• Kereviz

Ağız ve Diş Sağlığının Genel Vücut Sağlığı İle İlişkisi

Ağız ve dişlerde meydana gelecek olumsuz bir durum vücudun diğer bölgelerini de olumsuz etkilemektedir. Ağız ve dişlerdeki sorunlar sadece sağlığı değil, sosyal çevreyi de etkilemektedir. Sağlıksız ağızda ağız kokusu meydana gelir, ağız kokusu da kişiyi toplum yaşamında rencide etmektedir. Ayrıca ağız ve diş sağlığına gereken önemi göstermemek solunum yolu enfeksiyonlarına ve sindirim sistemi hastalıklarına da neden olmaktadır.

Diş Çürüğü Nedir, Nasıl Oluşur?

Diş üzerinde bakterilerin birikmesi sonucu oluşan yumuşak plak tabakasının düzenli olarak temizlenmemesinin yanında şekerli besinlerin tüketilerek asit oluşumuna neden olunmasına bağlı dişlerde meydana gelen deformasyona çürük denir. Çürükler özellikle ağız ve diş bakımına gereken önemin gösterilmemesi, zararlı besinlerin aşırı tüketilmesi gibi etkenler sonucu ortaya çıkar. Diş çürümesinin belirtileri; sıcak ya da soğuk hassasiyetlerinin başlaması ve çiğneme sırasında ağrı hissi yaşanmasıdır.

Diş Çürüğü Tedavisi

Özelliklerde yetişkinlerde meydana gelmeye başlayan çürümelerde hekimler fissür örtücü (sealant) uygulaması yapabilir. Bu uygulama ile çürümeye yüz tutan dişin üzerine bir çeşit koruma kalkanı ile kaplanarak bakterilerin ilerlemesine engel olunur.

Eğer çürük daha ciddi bir boyuta ulaşmış ve dişin fiziki yapısında bozulma meydana getirmişse bu durumda da hekim çürüyen bölgeyi temizledikten sonra dolgu işlemi yapabilir. Eğer çürük çok daha ilerlemiş ise dişe kanal tedavisi uygulamak gerekebilir.

Fissür uygulama işlemi sadece yetişkinlerde değil, çocuklarda da süt azı dişleri ile kalıcı azı dişlerinde de uygulanabilir. Hekim ayrıca hem süt dişlerine hem de kalıcı dilere flüorürlü vernik uygulaması yapabilir.

Diş Çürüğünün Önlenmesi

• Düzenli olarak diş fırçalamak, diş ipi kullanmak, ağız çalkalama suları kullanmak diş plağının oluşumuna engel olarak diş çürümesinin önüne geçecektir.
• Asitli, şekerli, nişastalı gıdaların tüketimini azaltmak, mümkünse hiç kullanmamanın gerek diş sağlığına gerekse vücut sağlığına faydası olacaktır.

Sıkça Sorulan Sorular

1. Diş çürüğü nedir?

Diş üzerinde bakterilerin birikmesi sonucu oluşan yumuşak plak tabakasının düzenli olarak temizlenmemesinin yanında şekerli besinlerin tüketilerek asit oluşumuna neden olunmasına bağlı dişlerde meydana gelen deformasyona çürük denir.

2. Dişlerimin çürümesini nasıl durdurabilirim?

Düzenli diş ve ağız bakımı yaparak ve şekerli, nişastalı, asitli gıdaların tüketimini azaltarak diş çürümesinin önüne geçebilirsiniz.

3.Dişlerin çürüdüğü nasıl anlaşılır?

Dişlerde sıcak ya da soğuk hassasiyeti varsa ve çiğneme, ısırma durumlarında ağrı hissediyorsanız dişlerinizde çürüme başlamış olabilir. En kısa zamanda diş hekimine başvurmalısınız.

4. Kimlerin dişleri daha çabuk çürür?

Özellikle şekerli ve asitli gıdaları çok tüketen ve ağız-diş bakımına gereken önemi göstermeyen kişilerde diş çürümesi çok daha hızlı gerçekleşir.

5. Süt dişlerde çürük olur mu?

Evet, olabilir. Özellikle çocukların aşırı abur cubur tüketmesi durumunda ve emzik kullanımı sebebiyle dişlerde çürükler meydana gelebilir.

6. Süt dişlerde çürük nasıl tedavi edilir?

Süt dişlerdeki çürükler çürüğün durumuna göre tedavi edilebilir. Azı dişler üzerine fissür örtücü uygulanırken diğer dişlere de flourür vernik uygulaması yapılabilir.

7. Diş eti neden kanar?

Diş eti kanaması, ağız sağlığında meydana gelen bir olumsuzluğun belirtisidir. Diş eti hastalıkları, diş eti çekilmeleri veya diş kökü enfeksiyonları diş eti kanamasına neden olabilir.

8.Diş eti kanaması zararlı mıdır?

Halk arasında diş eti kanamasının faydalı olduğu, mikropların atıldığı gibi batıl bir görüş mevcuttur. Diş eti kanaması faydalı değil aksine zararlıdır. Diş eti kanaması sonucu enfeksiyon oluşumuna, diş kaybına kadar gidecek durumlarla karşılaşılabilir.

9. Ağzımda koku var nedeni nedir?

Ağız kokusu kişiyi sosyal çevresinden uzaklaştırmakta, toplum içinde rencide olmasına neden olmaktadır. Ağız kokusunun başlıca etkeni ağız ve diş eti hastalıklarıdır. Özellikle enfeksiyon ve diş eti rahatsızlıkları ağız kokusuna sebep olmaktadır. Bu durumdan korunmak için ağız ve diş bakımına özen göstermek gerekir. Bu gibi durum sürekli ise hekime başvurulması tavsiye edilir. 

10. Ağız sağlığımı korumak için neler yapmalıyım?

Ağız sağlığını korumak için düzenli ağız bakımı yapmalı, dişler fırçalanmalı, diş ipi kullanılmalı, ağız çalkalama sularıyla ağız çalkalanmalı ve düzenli diş kontrolleri yapılmalıdır.