İklim Kanunu Nedir? Türkiye Neden Bu Yasaya İhtiyaç Duydu?

İklim değişikliği, artık geleceğin değil bugünün en büyük krizlerinden biri. Artan sıcaklıklar, kuraklık, seller ve doğal afetler, yaşamı ve ekonomiyi tehdit ederken ülkeler bu tehdide karşı yasal ve kurumsal adımlar atmak zorunda kalıyor. Türkiye de bu küresel soruna karşı güçlü bir duruş sergileyerek 2025 yılında İklim Kanununu yürürlüğe alıyor.

İklim Kanunu, Türkiye'nin 2053 yılına kadar net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda hazırladığı, yeşil kalkınmayı esas alan ve sürdürülebilirliği merkeze koyan kapsamlı bir yasal düzenlemedir. Paris Anlaşması’nın 2021’de onaylanmasının ardından, bu kanun Türkiye’nin hem ulusal hem uluslararası iklim taahhütlerini yerine getirmesi için bir yol haritası niteliği taşıyor.

İklim Kanunu’nun Temel Amaçları Nelerdir?

İklim Kanunu’nun temel hedefleri 5 başlık altında özetlenebilir:

1. Sera Gazı Emisyonlarının Azaltılması

Enerji, sanayi ve ulaştırma gibi yüksek emisyon üreten sektörlerde sera gazı salımlarının azaltılması hedefleniyor.

2. İklim Değişikliğine Uyum

Şehirler, altyapılar, tarım alanları ve doğal kaynaklar iklim krizine karşı daha dirençli hale getirilecek.

3. Planlama ve Uygulama Araçları

Her ilde kurulacak İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulları ile yerel düzeyde eylem planları hazırlanacak.

4. Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)

Karbon emisyonlarını maliyet etkin şekilde azaltacak ETS, sanayi tesislerini yeşil dönüşüme teşvik edecek.

5. Yeşil Finansman

Türkiye Yeşil Taksonomisi gibi araçlarla finansal kaynakların iklim dostu yatırımlara yönlendirilmesi sağlanacak.

İklim Kanunu’nun Getirdiği Yenilikler

İklim Kanunu sadece çevresel değil, aynı zamanda ekonomik, yönetsel ve toplumsal dönüşüm hedefleyen yapısal yenilikler içeriyor:

• İklim Değişikliği Başkanlığı’na daha geniş yetkiler veriliyor.

• Tüm illerde yerel iklim eylem planları zorunlu hale geliyor.

• Enerji, sanayi, ulaşım gibi sektörlerde çevreci dönüşüm hızlanıyor.

• Gıda ve su güvenliği, biyoçeşitlilik ve orman varlığı korunuyor.

• Emisyon yükümlülüklerine uymayanlara idari para cezaları uygulanıyor.

İklim Kanunu’nun 20 Maddesi: Tek Tek Açıklıyoruz

1. Madde – Amaç

Türkiye’nin iklimle mücadelesine yasal temel sağlar:

• Emisyon azaltımı

• Uyum politikaları

• ETS kurulması

2. Madde – Kapsam

Kanunun hangi sektör ve uygulamalarda geçerli olduğunu açıklar:

• ETS kapsamındaki tesisler

• Gönüllü karbon piyasaları

3. Madde – Tanımlar

Sera gazı, karbon kredisi, emisyon izni gibi kavramlar açıklanır.

4. Madde – Yetkili Kurum

İklim Değişikliği Başkanlığı’nın görev ve sorumlulukları belirlenir.

5. Madde – Ulusal Politikalarla Uyum

Kurumların iklim stratejileriyle eşgüdüm içinde çalışması zorunlu hale gelir.

6. Madde – Planlama Araçları

Strateji belgeleri ve eylem planlarının hazırlanma süreci düzenlenir.

7. Madde – Yerel Yönetimlerin Rolü

Belediyelere iklim planları oluşturma ve uygulama yükümlülüğü getirilir.

8. Madde – İklim Risklerinin Değerlendirilmesi

Risk haritaları hazırlanır, önleyici planlamalar yapılır.

9. Madde – Emisyon Takibi ve Raporlama

MRV sistemleri ile emisyonların izlenmesi ve doğrulanması sağlanır.

10. Madde – Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)

ETS'nin yapısı, işleyişi ve kapsamı belirlenir.

11. Madde – Karbon Kredilendirme ve Dengeleme

Ulusal karbon kredisi sistemi kurulur.

12. Madde – Gelirler ve Döner Sermaye

ETS gelirlerinin iklim projelerinde kullanımı düzenlenir.

13. Madde – Yeşil Dönüşüm Destekleri

İklim dostu yatırımlar için finansman ve teşvik mekanizmaları oluşturulur.

14. Madde – Cezai Hükümler

Yükümlülüklere uymayanlara para cezaları uygulanır.

15. Madde – Denetim ve Yaptırımlar

İhlallerin denetimi ve cezai süreçler açıklanır.

16. Madde – Uygulama ve Tahsilat

İdari para cezalarının tahsil usulleri belirlenir.

17. Madde – Düzenleyici Hükümler

Yönetmelik çıkarma ve detaylı uygulama kuralları oluşturulur.

18. Madde – Mevzuat Değişiklikleri

Çevre Kanunu ve Elektrik Piyasası Kanunu’nda değişiklikler yapılır.

19. Madde – Yürürlük

Kanun, 8 Temmuz 2025 tarihinde yürürlüğe girer.

20. Madde – Yürütme

Kanunun yürütme yetkisi Cumhurbaşkanı'na aittir.

İklim Kanunu, bizi bugüne kadar gerek çevreye verdiği zararlar, gerekse ürettikleri ürünler ile sömüren şirketlere yükümlülük getiren bir kanundur. İklim Kanunu bahsedildiği gibi seyahat hakkını kısıtlayan, yapay ete mahkum bırakan, hayvancılığı bitirmeyi hedefleyen vs. gibi kısıtlayıcı bir kanun değildir. Toplumumuz, fikir sahibi olmadığı bir kanun teklifi karşısında yanlış bilgilerle yönlendiriliyor. Unutulmamalıdır ki, iklim değişikliği küresel bir sorundur ve bu tür yasal düzenlemeler, ülkelerin bu soruna karşı stratejik ve bütüncül bir yaklaşım geliştirmesine yardımcı olur.

Türkiye’nin 2053 net sıfır karbon emisyonu hedefi doğrultusunda attığı bu adım, yalnızca çevresel değil aynı zamanda ekonomik ve sosyal bir dönüşümün de başlangıcıdır. İklim Kanunu, geleceğimiz için atılmış büyük bir adımdır. Enerji verimliliği, çevreci üretim, temiz ulaşım ve doğa dostu kentler bu yasanın hayata geçmesiyle daha somut hale gelecektir.

Unutmayalım, İklim krizi sınır tanımıyor. Çözüm de ancak ortak, bilinçli ve kararlı adımlarla mümkün. 

???? Bu yazı, İklim Kanunu'nu anlamak için attığımız ilk adım. Önümüzdeki günlerde yayınlayacağımız yazı serisinde, kanunun her bir maddesini detaylı şekilde ele alacak, uygulama örnekleriyle sistemi daha anlaşılır kılacağız. Türkiye'nin yeşil dönüşüm yolculuğunu adım adım takip etmek için bizi izlemeye devam edin.