Gıdaların Karbon Ayak İzi Açısından Değerlendirilmesi

 Karbon ayak izi; bir bireyin veya bir ülkenin tüm faaliyetlerinden ve tüketimlerinden kaynaklanan, atmosfere yayılan sera gazlarının CO₂ ton eşdeğer cinsinden miktarıdır. Ülke olarak baz alındığında, karbon salınımının en çok yapıldığı ülkelerin başında, Çin, ABD ve Hindistan gelirken Türkiye 18. sırada yer almaktadır. Karbon ayak izine; plansız sanayileşme, ulaşım araçlarının kullanımı, enerji tüketimi, atık maddeler gibi etkenlerin yanı sıra tükettiğimiz gıdalar da ciddi oranda karbon ayak izini küresel bir sorun haline getirmektedir.

 Gıda karbon ayak izi ya da gıda izi, bir gıdanın tarladan tabağa gelene kadar ki her bir süreçten kaynaklanan sera gazı emisyonlarının toplamıdır. Bireysel karbon ayak izinin artmasındaki en büyük nedenlerden biri, yemek yeme alışkanlıklarımızıdr. Gıda ürünlerinin müthiş bir hızda üretilmesi ve raf ömürlerinin uzun olması gıda sektörü için büyük bir avantaj olarak görülse de gıdaların bu avantajları önemli ölçüde çevreye zarar vermektedir.

EN YÜKSEK SERA GAZI EMİSYONUNA SAHİP OLAN GIDA SIĞIR ETİ!

 Gıdaların sera gazı emisyon değerleri; arazi kullanım değişikliği, hayvan yemi, çiftlik aşaması, işleme-taşıma, paketleme gibi süreçlerden oluşur.

 Bazı gıdaların sera gazı emisyon değerlerine bakılacak olursa; sığır eti (59,6 kg CO₂ eşdeğer), kuzu-koyun eti (24,5 kg CO₂ eşdeğer ), peynir ( 21,2 kg CO₂ eşdeğer ) gibi gıda ürünleri en yüksek sera gazı emisyon değerine sahipken; çilek-üzüm (1,1 kg CO₂ eşdeğer), bezelye (0,8 kg CO₂ eşdeğer), elma (0,3 kg CO₂ eşdeğer) ve fındık (0,2 kg CO₂ eşdeğer) gibi ürünlerin ise en az sera gazı emisyon değerine sahip gıdalar olduğunu görmekteyiz. Görüldüğü üzere meyve ve sebzeler daha düşük sera gazı emisyonuna sahip olurken et ve süt ürünleri daha yüksek sera gazı emisyonuna neden olmaktadır.

KÜRESEL SERA GAZI EMİSYONLARININ %26'SINI TÜKETTİĞİMİZ GIDALAR OLUŞTURMAKTADIR

 Yüzdelik sera gazı emisyon oranlarına baktığımızda enerji ve ulaşımdan sonra en çok yüzdelik dilime sahip sektör gıda sektörüdür. Farklı gıda türlerinin açığa çıkarttığı sera gazı miktarları arasında büyük farklılıklar bulunmaktadır. Bu yüzden ne yediğimize nasıl dikkat ediyorsak, sağlıklı beslenmeye ne kadar özen gösteriyorsak, tükettiğimiz gıdaların da sera gazı emisyon değerlerini göz önünde bulundurarak daha az emisyona neden olan gıda ürünlerini tüketmeliyiz. Bu husus hem sağlığımız için hem de küresel anlamda tüm dünya için önemlidir. Bildiğimiz üzere her bir gıda ürününün üzerinde besin değeri etiketi yer almaktadır. Önümüzdeki yıllarda o ürüne ait karbon ayak izinin hesaplandığı ve bu hesaplamanın kodlanarak besin değeri etiketi üzerinde yer alması planlanmaktadır.

YEDİĞİMİZ BESİNLERİN KARBON AYAK İZİNİ AZALTABİLMEMİZ MÜMKÜN

 Tükettiğimiz gıdaların karbon ayak izini azaltabilmenin birçok yolu vardır. Bunların başlıcalarını şu şekilde sıralayabiliriz:

1.Hayvansal Bazlı Gıdaları Daha Az Tercih Etmek

 Bezelye, fasulye gibi bitki bazlı gıdaların tercih edilmesi sera gazı emisyonunun en aza indirgenmesinde önemli bir adım olacaktır. Doğal kaynak kullanımının az olmasından dolayı bitki bazlı gıdalar doğaya daha az zarar vermektedir.

2.Gıda İsrafını Minimuma Düşürmek

 FAO verilerine göre; gıda israfından kaynaklanan sera gazı emisyon maliyeti 411 milyar dolardır. Gıda israfının azaltılarak, söz konusu israftan kaynaklanan sera gazı emisyonunun önüne geçilebilmesi için bazı hususlara dikkat edebiliriz. Planlı alışveriş yapılması, gıdaların uygun koşullarda muhafaza edilmesi ve ihtiyaç fazlası yiyeceklerin hazırlanmaması dikkat edeceğimiz hususlardan birkaçıdır.

3.Gıdaları Yerli Pazar ve Marketlerden Temin Etmek

Gıda kaynaklı sera gazı emisyonunu azaltabilmemizin bir diğer yolu ise gıdalarımıızı yerel pazarlardan ya da marketlerden satın alabilmektir. Bu hususa dikkat edilmesi dahi nakliyat sırasında oluşabilecek karbon salımının önüne geçecektir.